Juliusz Fortunat Kossak urodził się w Nowym Wiśniczu w rodzinie szlacheckiej herbu Kos. Od wczesnego dzieciństwa mieszkał we Lwowie.

Na wyraźną prośbę matki skończył studia prawnicze na Uniwersytecie Lwowskim, jednocześnie uczył się malarstwa u Jana Maszkowskiego.  W 1855 r poślubił Zofię Gałczyńską, z którą wyjechał do Paryża, gdzie przez 5 lat studiował samodzielnie zbiory muzealne. Tam też przyszli na świat trzej synowie Kossaków – m.in. Wojciech, który w ślad za ojcem został znanym malarzem.

Kossakowie w 1860 r przenieśli się do Warszawy, gdzie Juliusz Kossak kierował działem artystycznym Tygodnika Ilustrowanego, w którym zamieszczał również swoje grafiki, rysunki.

Artysta kupił dworek w Krakowie, zwany Kossakówką, do którego przeniósł się wraz z rodziną. Krakowski dom malarza był miejscem spotkań towarzyskich elity artystycznej. Bywali tam m.in. Adam Asnyk, Henryk Sienkiewicz, Stanisław Witkiewicz, Józef Chełmoński, Julian Tuwim czy Ignacy Paderewski.

Juliusz Kossak angażował się bardzo w działalność kulturalną Krakowa, działał w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych. Od 1854 r wystawiał swoje liczne dzieła w Polsce i za granicą. Dzieła Juliusza Kossaka to głównie akwarele, grafiki oraz ilustracje do książek. Uważany jest za twórcę polskiego malarstwa batalistycznego , za klasyka malarstwa literackiego.  Wychowany w duchu patriotycznym miał potrzebę spełnienia misji, malował “ku pokrzepieniu serc”. Poprzez swoją twórczość chciał podtrzymać Polaków – pozbawionych ojczyzny w okresie rozbiorów – w duchu historii, przeszłości Polski.

Ulubionym tematem artysty były sceny rycerskie, a szczególne miejsce w jego galerii dzieł stanowią obrazy, których głównym tematem jest koń.
Kossak fascynował się przyrodą, folklorem, obyczajowością. Malował sceny rodzajowe – obrazy “Jarmark koński w Krakowie”, “Polowanie w zimie”, “Myśliwy z ogarami”, malował portrety , m.in. “Książę Józef Poniatowski na koniu”. Jego najbardziej znane dzieła historyczne to m.in. “Sobieski pod Wiedniem”, “Bitwa pod Parkanami”, “Chodkiewicz pod Smoleńskiem”. Juliusz Kossak stworzył ilustracje do dzieł literackich m.in. Adama Mickiewicza, Henryka Sienkiewicza, do “Pamiętników” Jana Chryzostoma Paska. W “Tygodniku Ilustrowanym” prezentował cykl rysunków “Dawne ubiory i uzbrojenie”. Zaprojektował m.in. medal Kościuszki (1894 r) i medal J. H. Dąbrowskiego. Ten wszechstronny artysta od czasu zakupu Kossakówki żył tam i tworzył do swojej śmierci w 1899 r.

Materiały CKiS w Sępólnie Krajeńskim
Tekst – Katarzyna Falkowska