Nowe wzornictwo krajeńskie opracowane dla Sępólna
Krajniacy z Sępólna Krajeńskiego, a zwłaszcza zespół z Centrum Kultury i Sztuki w Sępólnie podejmują liczne działania kulturalne na rzecz integracji lokalnej i regionalnej. Krzesiwem i spoiwem i ich działań są polskie tradycje ludowe, ziemiańskie i mieszczańskie, które zostały niemalże całkiem wyniszczone pod zaborem pruskim, następnie podczas dwóch wojen światowych oraz przez Polaków i inne nacje, których przedstawiciele opowiadali się za modernizacją, i którzy w dziedzictwie z przeszłości upatrywali źródła wstecznictwa i „ciemnoty”. Bezrefleksyjnie niszczyli to, co chcieli ocalić tradycjonaliści.
Co pewien czas w regionie Krajna aktywizują się wspólnoty i indywidualni animatorzy oraz muzealnicy, którzy poszukują historycznych świadectw polskich tradycji. Tak też się stało w 2017roku, kiedy wyniki swych badań upubliczniła, a począwszy od 2019 roku publikuje profesor Dorota Angutek z Uniwersytetu Zielonogórskiego, co wzbudziło zainteresowanie i zaowocowało współpracą m. in. z Muzeum Ziemi Złotowskiej w Złotowie. Badaczka do dziś prowadzi „etnoedukację” na Krajnie w zakresie wiedzy o haftach i strojach krajeńskich historycznych i współczesnych. Więcej na ten temat można dowiedzieć się w Izbie Dziedzictwa Kulturowego przy CKiS w Sępólnie.
Zapraszamy do Izby tym bardziej, że obecnie trwają tam prace nad urządzeniem nowego działu historycznego. Obok wcześniej urządzonego salonu mieszczańskiego (wprowadzone będą zmiany) i izby wiejskiej pojawi się biblioteka (gabinet) ziemiański kompletnie wyposażona w meble z drugiej połowy XIX wieku i dwie współczesne kopie (biurko i kwietnik w stylu ludwikowskim). Meble zaliczają się do modnych w owym czasie stylów, takich jak eklektyzm nawiązujący do antyku, Ludwik Filip i chippendale oraz wcześniejsze o ponad wiek rokokowe krzesła. Wkrótce ekspozycja zostanie udostępniona zwiedzającym.
Nie przypadkowo wspomniano powyżej o hafcie krajeńskim, albowiem oprócz założenia przy CKiS Izby Dziedzictwa Kulturowego instytucja ta ma do zaoferowania Krajniakom nowego typu graficzne wzory. Wypracowane wzory zawierają niezmienione motywy haftu ze Złotowa, który ma już 120 lat. Natomiast formy wzornicze (osobne wzory) mają dwojaki charakter: abstrakcyjny oraz pragmatyczny, to znaczy, że forma odsyła do funkcji działań i zdarzeń , czyli jest powiązana przyczynowo-skutkowo (sygnały, symptomy) lub symbolicznie (metafory) z funkcjami jakie ma pełnić w przestrzeni architektonicznej, urbanistycznej i różnego rodzaju dokumentach typu dyplomy, podziękowania, ogłoszenia etc.. Krótko mówiąc powstała sępoleńska odmiana wzornictwa krajeńskiego w dziedzinie etnodizajnu, który nawiązuje do ludowego haftu krajeńskiego ze Złotowa, ale skomponowane wzory są nowoczesne.
Mimo licznych osiągnięć, władze i instytucje kulturalno-oświatowe w Bydgoszczy i Toruniu nie dostrzegły, że kolejny region województwa kujawsko-pomorskiego odzyskał swoje tradycyjne zaplecze, które legitymizuje jego kulturowy charakter i odrębność na tle pozostałych regionów. Nawołujemy zatem do włączania się władz lokalnych i regionalnych oraz animatorów, pedagogów, instruktorów i wszystkich zainteresowanych do popularyzacji dziedzictwa krajeńskiego.
tekst: Dorota Angutek
fot. Jacek Wojtania
Materiały CKiS w Sępólnie Krajeńskim
